پس از به قدرت رسیدن جریان اصلاحات در دوم خرداد سال 1376 و ناکامی گروه راست سنتی در انتخابات، زمینه شکل گیری جریان جدیدی از درون بخش های مذهبی و حزب اللهی جامعه فراهم آمد که به تدریج نام «اصولگرایی» بر خود نهاد. اصولگرایان در اولین گام، فاتح دومین انتخابات شوراهای شهر و روستا شدند و در اوج دوران دوم خرداد، بر رقیب قدرتمند خود فائق آمدند و با تقویت پایگاه اجتماعی و افزایش هواداران و شعارهای مطلوب، فاتح مجلس هفتم و هشتم و ریاست جمهوری نهم و دهم شدند.

این همه در حالی صورت گرفت که در مجموع، اصولگرایان با توجه به حضور رقیب قدرتمند در صحنه، به صورت یکپارچه و متحد در صحنه انتخابات حاضر شده بودند.جریان اصولگرا پس از خروج رقیب سیاسی اش از حاکمیت و رقابت سیاسی در ماجرای فتنه 88 و در آستانه انتخابات مجلس نهم، در مسیر واگرایی حرکت کرد و تلاشش برای وحدت مجدد در قالب کمیته 7+8 به ثمر نرسید و با اخراج حلقه انحرافی از اردوگاه اصولگرایان و حضور مستقل جبهه پایداری در انتخابات، شاهد تکثر در این اردوگاه بودیم. این واگرایی در شکل گیری مجلس نهم و هیئت رئیسه آن به اوج رسید و امروز در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سرعت بیشتری یافته است.

با توجه به اخبار منتشر شده، حداقل از هشت گروه سیاسی در اردوگاه اصولگرایان می توان نام برد که بالقوه و به طور مستقل می توانند با محوریت نامزد مورد علاقه خود در انتخابات شرکت کنند. این گروه ها عبارتند از:

1- جامعه مدرسین ـ جامعه روحانیت؛ 2- گروه های سنتی (موتلفه، جامعه مهندسین، پیروان خط امام و رهبری و...)؛ 3- جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی ـ جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی؛ 4- جبهه پایداری؛ 5- جبهه ایستادگی (جریان حامی محسن رضایی)؛ 6- فراکسیون رهروان ولایت مجلس؛ 7- جریان حامی محمدباقر قالیباف؛ 8- جریان های مستقل دانشجویی

گروه های فوق در انتخابات آتی دغدغه های مشترکی دارند که می تواند زمینه نزدیکی و همگرایی آنان را فراهم آورد. این موارد به این شرح است: حداکثری شدن انتخابات و تداوم گفتمان اصولگرایی از طریق کسب قدرت در قوه مجریه.در کنار اهداف مشترک مذکور هنوز مسائل و دغدغه هایی وجود دارد که برای آن، پاسخ های واحدی ارائه نشده و راه حل های متفاوت حکایت از وجود تعلقات رنگارنگ و گرایش های واگرا و منافع متفاوت گروهی دارد.یکی از مسائل مهم در انتخابات، مسئله وحدت یا کثرت است.

برخی از فعالان اردوگاه اصولگرا همچنان بر حضور متحد در انتخابات تأکید دارند و برای آن، فرایندی چون انتخابات های گذشته را پیشنهاد داده اند. این جریان بر موفقیت جریان های رقیب در انتخابات، شکست رأی رئیس جمهور منتخب و دلسرد شدن توده های ملت در اثر اوج گرفتن اختلافات اصولگرایان، به عنوان خطرات ناشی از عدم وحدت اصولگرایان تأکید دارد.

همچنین بر تأکیدات و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی، سابقه موفقیت آمیز حضور متحدانه در انتخابات، وجود بزرگانی برای قرار گرفتن به عنوان محور وحدت، دغدغه ها و آرمان های الهی مشترک، به عنوان مولفه های اصلی موید وحدت تأکید دارد. این جریان برای انتخابات آتی الگوی ائتلافی 1+2 را پیشنهاد داده و از دیگر گزینه های مطرح و صاحب رأی خواسته که به این ائتلاف بپیوندند.

در مقابل، بخش دیگری از اصولگرایان اوضاع را به گونه ای می بینند که دیگر امکان وحدت و ائتلاف وجود نداشته و اختلاف دیدگاه ها، برنامه ها و منافع، بر وجوه مشترک غالب شده است، به نحوی که نقد بر عملکرد دوستان دیروز تا جایی پیش رفته که ترجیح می دهند به طور مستقل وارد صحنه رقابت شوند مسئله مهم تأثیرگذار بر آرایش سیاسی اردوگاه اصولگرایان، چگونگی حضور جریان رقیب در صحنه انتخابات است.

در انتخابات مجلس نهم به دلیل اتخاذ سیاست تحریم انتخابات از سوی جریان فتنه و همراهی غالب اصلاح طلبان از یک سو و ناکامی فعالیت گسترده باند انحرافی از سوی دیگر، صحنه برای حضور نسبتاً بی دغدغه جریان اصولگرا و رقابت با رقیب در انتخابات فراهم آمد و تنها مسئله مشارکت حداکثری به اولویت اصلی اصولگرایان بدل شد.

اما با توجه به شکستن خط تحریم و تلاش بخشی از بدنه اصلاح طلبان برای بازگشت به قدرت و تلاش همه جانبه جریان انحرافی برای حذف نشدن از صحنه سیاسی کشور، این انتخابات با رقابت جدی میان اصولگرایان، اصلاح طلبان و حلقه انحرافی همراه خواهد بود، از این رو حضور متکثر رقبا در میدان رقابت انتخاباتی چه بسا که به ناکامی نامزدهای اصولگرا و پیروزی یکی از رقبا بینجامد که در آن صورت، کار بر این جریان دشوار خواهد شد.

از سویی دیگر، با وجود نامزدهای متعدد و ایجاد رقابت درون گروهی، رسیدن به نامزدی واحد در اردوگاه اصولگرایان به یکی از معضلات این اردوگاه تبدیل شده است. در میان اسامی مطرح شده، حداقل 21 گزینه را می توان در اردوگاه اصولگرایان مورد بررسی قرار داد که احتمال حضور آنان در انتخابات وجود دارد:

محمدحسن ابوترابی، کامران باقری لنکرانی، غلامعلی حدادعادل، محسن رضایی، علیرضا زاکانی، حسن سبحانی، محمد سعیدی کیا، علی فلاحیان، محمدباقر قالیباف، منوچهر متکی، صادق واعظ زاده و علی اکبر ولایتی.با توجه به وضعیت پیش روی انتخابات و عزم جدی همه فعالان سیاسی کشور برای حضور در عرصه رقابت های انتخاباتی، حداقل سه سناریوی کلی برای جریان اصولگرا قابل تصور است:

1- تلاش برای ائتلاف و رسیدن به یک نامزد اصولگرا به دلیل وجود نامزدهای رقیب

2- حضور متکثر نامزدهای انتخاباتی در صورت نبودن رقیب جدی

3- عدم امکان رسیدن به ائتلاف و حضور متکثر نامزدهای انتخاباتی در هر صورت

بنا بر اوضاع پیش رو، به نظر می رسد که بدترین وضعیت (سناریوی سوم) با توجه به شواهد و قرائن موجود، از احتمال وقوع بیشتری در بین اصولگرایان برخوردار است.هم اینک جبهه ایستادگی با نامزدی محسن رضایی وارد میدان رقابت شده است. نامزدی که اعلام داشته تا آخر خواهد ماند و به نفع دیگری کنار نخواهد کشید.

جبهه پایداری، مدت هاست که حرکت مستقل خود را آغاز کرده و سرانجام کامران باقری لنکرانی را به عنوان نامزد مورد علاقه خود معرفی کرده است.جریان پیروان خط امام و رهبری و تشکل های همسو نیز بازی مستقلی در قالب ائتلاف پنج نفره (آل اسحاق، ابوترابی، باهنر، پورمحمدی، متکی) به راه انداخته که در نهایت حجت الاسلام ابوترابی به عنوان نامزد نهایی این مجموعه معرفی شده است.

فراکسیون رهروان ولایت مجلس تلاش داشت تا علی لاریجانی را وارد میدان رقابت انتخاباتی کند. ولیکن به دلیل عدم پذیرش وی، این مجموعه احتمالاً از ائتلاف سه نفره حمایت خواهند کرد.در این میان، گروه ائتلاف سه نفره (حدادعادل، قالیباف، ولایتی) نیز به طور مستقل حرکت خود را دنبال می کند و هنوز نتوانسته است دیگر جریان ها و نامزدها را به طور کامل به سوی خود جلب کند، اما با وجود این موضوع، نامزدهای این ائتلاف در نظرسنجی، از اقبال مردمی بیشتری نسبت به دیگر نامزدهای اصولگرا برخوردارند.

همچنین در آخرین فرصت ها گروهی با عنوان «جبهه حماسه سازان انقلاب اسلامی» شکل گرفته و علیرضا زاکانی را به عنوان نامزد خود در انتخابات معرفی کرده است.در کنار این، نباید از نامزدهای مستقلی که اسامی برخی از آن ها آورده شد نیز غفلت کرد که می تواند در توزیع و پراکندگی رأی اصولگرایان موثر باشند.

سخن آخر آنکه وحدت اصولگرایی امروز به ضرورتی غیرقابل انکار بدل شده است. فراموش نکنیم در انتخابات آتی حداقل دو جریان اصلاح طلبی و جریان دولت به عنوان رقیب جریان اصولگرایی به جد در تلاش هستند تا گفتمان اصولگرایی را به حاشیه برانند و با به دست گرفتن کرسی ریاست جمهوری، گفتمان خود را فراگیر کنند؛ گفتمان هایی که مبتنی بر انحرافات و زوایای جدی نسبت به گفتمان اصیل انقلاب اسلامی و آرمان ها و رهنمودهای حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری است.

بدیهی است که حضور متکثر اصولگرایان در انتخابات می تواند به شکست ایشان منجر شود. در این میان هر اقدامی که به وحدت اصولگرایی مدد رساند، ستودنی است و هر اقدامی که موجب واگرایی و دسته دسته شدن اصولگرایان شود، باید مورد تقبیح قرار گیرد؛ از این رو رفتار صحیح مبتنی بر مبانی اصولگرایی حکم می کند که این بار منطق وحدت گرایان مبنای عمل سیاسی قرار گیرد و نظریات تکثرگرایان، حاشیه نشین شود.

منبع:بصیرت