هادي نيوز: بیش از یک قرن از کشف اهمیت نفت کشورمان ایران به منظور تجارت جهانی و رشد اقتصادی می‌گذرد و این اهمیت از دهه ۱۳۴۰ پررنگ‌تر شده است. با شناخت این اهمیت  توجه بیشتر کشورهای غربی به این ماده ارزشمند نیز افزایش یافته و باعث شده تا آنها همواره چشم طمع به آن داشته باشند. در این میان جنگ و تحریم باعث بی‌ثباتی اقتصاد نفتی ایران شده است، اما مردم ایران با وجود تمام این موانع تلاش بسیاری برای اثبات و گرفتن حق  خود کرده‌اند. 

در چند سال اخیر و به طور مشخص با روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، تحریم‌های این کشور علیه ایران شکل تازه‌تری به خود گرفته و تهران را با چالشی جدید روبه‌رو کرده است. رئیس جمهور آمریکا ادعا می‌کند صادرات نفت کشورمان را به صفر خواهد رساند تا با  اعمال «فشار حداکثری» بر کشور ایران و با هدف آوردن کشورمان پای میز مذاکره، از ایران بخواهد از قدرت نظامی و موشکی خود در منطقه بکاهد. اما مردم و مقامات ایران مانند همیشه این سختی را به فرصتی تبدیل کردند تا به تمامی کشور‌ها ثابت کنند هیچ ترسی از آمریکا نداشته و به راحتی در مقابلش ایستادگی خواهند کرد.

اما اکنون، به اذعان تحلیلگران برجسته مسائل منطقه، ایران در آخرین مقاومت خود و با صادر کردن نفت به کشور ونزوئلا، که او هم مانند ایران در تحریم آمریکا قرار دارد، مشتی بزرگ بر دهان این کشور کوبید تا نشان دهد تهدید‌های واشنگتن و دونالد ترامپ هرگز به جایی نخواهد رسید و ایران پیوند خود با هم‌پیمانانش را هر روز قوی‌تر خواهد کرد.

ایلیاج مغنایر، تحلیلگر برجسته مسائل خاورمیانه، در مقاله‌ای به تحلیل مسائل اخیر در این حوزه پرداخته که آن را در ادامه می‌خوانید.

پیام جهانی موفقیت ایران در ارسال سوخت به ونزوئلا

زمانی‌ که نفتکش‌های ایرانی به آب‌های ونزوئلا رسیدند تنها ۲ هزار کیلومتر از آمریکا فاصله داشتند. با ورود این نفتکش‌ها به آب‌های ونزوئلا، ایران بار دیگر ثابت کرد تحریم‌ها و تهدید‌های آمریکا به جایی نرسیده و مانعی بر سر راه کشورمان نخواهد شد. البته پرچم ایران بر فراز نفتکش «فورچون» و «فارست» به وضوح حامل پیامی مهم برای جهانیان بود.

پیام مهمی که ایران برای جهانیان و صد البته آمریکا داشت این است که در هر صورت و با وجود تحریم‌ها به کار خود خواهد پرداخت. ایران پس از آنکه از سوی سران عرب پیامی مبنی بر آنکه «آمریکا مصمم است نفتکش‌های ایران را از حرکت متوقف کند» دریافت کرد واکنشی مستقیم به این مواضع و به طور مشخص سیاست واشنگتن داد که «پنج نفتکش ایرانی به سمت ونزوئلا حرکت خواهند کرد و در صورت بروز هرگونه تهدید و یا تعقیب آنها، ایران به تنگه هرمز، خلیج عمان یا هرجایی که آن را مناسب ببیند حمله خواهد کرد.»

یکی از مقامات ایران در پیامی به آمریکا اینگونه نوشت: «این پنج تانکر نفت با نام‌های «فورچون»، «فارست»، «فاکسون»، «پتونیا» و «کلاول» تنها اولین قدم در صادرات نفت ما به ونزوئلا هستند. ایران حق دارد نفتکش‌های خود را به هر جای دنیا که بخواهد بفرستد و هرگونه دخالت آمریکا در این مسئله یا اخلال ایجاد کردن در آن، برای ما دزدی دریایی تلقی می‌شود و واکنش بزرگی به آن نشان خواهیم داد.»

این مقام ایرانی در ادامه با بیان آنکه هدف ایران رساندن اولین نفتکش به ونزوئلا در روز عید فطر است و به همین دلیل از شاخ آفریقا عبور نخواهد کرد، افزود: «هدفمان این است که روزی مهم را به ارمغان آورده و تحریم‌هایی که آمریکا برای یکی از متحدان ما، یعنی ونزوئلا، اعمال کرده است را بشکنیم. ما پیامی برای «محور مقاومت» داریم و آن این است که ایران هرگز دوستان خود را رها نخواهد کرد.

در واقع می‌توان اینطور گفت که ایران با نادیده‌گرفتن تهدید‌های پوچ آمریکا تودهنیِ بزرگی به این کشور زد. مسیر این نفتکش‌ها به این صورت تعیین شده بود که، همانطور که گفته شد، از شاخ آفریقا عبور نکنند و از خلیج عَدَن (جنوب یمن) به تنگه باب‌المَندَب و پس از آن به کانال سوئز (در مصر) و جَبَل الطا‌رِق (متصل کننده دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس) رفته تا در آخر به اقیانوس اطلس و آب‌های ونزوئلا برسند، جایی که آمریکا نفوذ بسیار بالایی دارد. با انتخاب این مسیر، ایران علاوه ‌بر آنکه اهداف نیروی دریایی آمریکا را مورد ارزیابی قرار می‌داد، مسیر کوتاهتری نیز در پیش گرفت. اما هدف دیگری که ایران در پشت این راهکار داشت آن بود که به متحدانش این پیام را برساند که آمادگی خود در این منطقه را بالا ببرند، زیرا در صورت هرگونه مداخله از سوی آمریکا، واکنش متقابل و به طور حتم، بزرگی به این کشور نشان خواهد داد.

ورود موفقیت‌آمیز نفتکش ایرانی به آب‌های ونزوئلا

اولین نفتکش ایران در تاریخ ۲۴ ماه مه میلادی (۴ خرداد ۱۳۹۹) و مصادف با عید سعید فطر و با وجود حضور نیرو‌هایی آمریکایی، به دریای کارائیب رسید. این نفتکش‌ها، علاوه ‌بر نفت، آلکیلات، و لوازم یدکی مورد نیاز برای تعمیر پالایشگاه‌های ونزوئلا را با خود حمل می‌کردند تا در آینده، کشور دوست و متحد ایران به خودکفایی در زمینه نفت برسد. ونزوئلا نیز مانند ایران هدف تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است. آمریکا قصد دارد تا با تحریم پالایشگاه‌ها و کمبود بنزین در این کشور نیکلاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا، را برکنار کند.

با ورود «فورچون»، اولین نفتکش ایرانی بدون مداخله آمریکا به آب‌های ونزوئلا، پیروزی بزرگی برای این کشور رقم زده شد. تهران به این موفقیت خود بسیار بیشتر از ساقط کردن پهپاد آمریکایی و یا بمباران پایگاه نظامی آمریکا در عین‌الاسد عراق می‌بالد و این را چالشی بزرگ برای آمریکایی‌ها تلقی می‌کند.

یکی از مقامات ایران در بیانیه خود با تاکید بر آنکه آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم با چنین چالشی مواجه نشده بود، بیان کرد: «متحدان ما همیشه این سوال را می‌پرسیدند که چرا رو در رو با آمریکا مبارزه نمی‌کنیم. با ورود نفتکش‌ها به ونزوئلا آن‌ها پاسخشان را دریافت کردند. ما برای چنین روز آماده می‌شدیم و البته تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا هم در این امر بی‌تأثیر نبود. این تحریم‌ها به ما کمک کرد استقلال بیشتری پیدا کرده و خودکفا شویم. امروز ایران و متحدانش در داخل و خارج از خاورمیانه تفکر و انگیزه مبارزه با سلطه‌گری آمریکا را دارند. رهبر معظم انقلاب به همه هم‌پیمانان ما مژده پشتیبانی نظامی و مالی داد و فرمود همه آن‌ها را در سوریه، لبنان، فلسطین، عراق و یمن بی‌نیاز می‌کند؛ بنابراین محور مقاومت به جبهه متحدی تبدیل شده تا در برابر آمریکا ایستادگی کند.»

تاریخچه درخواست نفت از سوی  ونزوئلا در زمان تحریم‌ها

ونزوئلا پیش از این، از روسیه هم درخواست کمک نفتی کرده بود، اما ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور  این کشور در رد درخواست آن‌ها گفته بود این کار ممکن است به دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا این پیام را برساند که با تهدید مواجه است و خشم او را برانگیزد.

اما ایران این فرصت را غنیمت شمرد تا به ونزوئلا که زمان نیاز او یعنی در تحریم‌های سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۷) آمریکا، با فرستادن تکنولوژی خود به احیای پالایشگاه‌ها کمک کرده بود، دوستی خود را نشان داده و قدردانی کند. از آن زمان  به بعد ایران توانست سه پالایشگاه نفت با نام‌های پارس، آناهیتا و بهمن، برای خود ساخته و به سومین کشور مجهز به فناوریِ تبدیل گاز به مایع (GTL) در جهان تبدیل شود.

وخامت روابط تهران-واشنگتن با ترور سردار سلیمانی

از زمان ترور سردار شهید قاسم سلیمانی (۱۳ دی ماه ۱۳۹۸) رفتار ایران با آمریکا وارد مرحله جدیدی شده است. ایران از آن پس به تمام دشمنان خود این پیام را رسانده است که حمله‌ای را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت؛ بنابراین ایران تصمیم گرفته هرگونه حمله‌ای، به خصوص به نیروهایش در سوریه، را با واکنشی کوبنده پاسخ دهد. علاوه‌ بر این، متحدان ایران نیز آمادگی خود را برای مقابله با هرنوع حمله‌ای به حداکثر رسانده‌اند.

در پایان، ایران پس از تقویت نفوذ معنوی خود در افغانستان، یمن، فلسطین، عراق،  سوریه و لبنان، این بار اتحادی با همتای استراتژیکی خود برقرار کرده تا در مقابل سلطه‌گری‌ها، تحریم‌ها و تهدید‌های آمریکا ایستادگی هرچه تمام‌تر خود را نشان دهد. در آینده انتظار می‌رود با افزایش تعداد نفتکش‌های صادرکننده نفت از ایران به ونزوئلا این رابطه استحکام بیشتری نیز پیدا کند.

اما از طرفی با وجود تحریم‌های ۴۰ ساله علیه ایران، این کشور تاکنون خود به طور مستقیم با آمریکا رو در رو نشده و از هیچ‌یک از متحدانش نیز درخواست روبه‌رو شدن با آمریکا به جای او را نداشته است. اما اکنون، با اعمال «فشار حداکثری» و تشدید تحریم‌ها از سوی آمریکا،  این کشور آمادگی بسیار بیشتری پیدا کرده و درمقابل آمریکا موضعی سخت‌تر و محکم‌تر اتخاذ کرده است.

واشنگتن نیز در تمام این مدت به دنبال مذاکره با تهران بوده است، البته مذاکره‌ای با تعریف خود آمریکایی‌ها که هدفشان دست شستن ایران از قدرت دفاعی و مقاومتش در منطقه است. اما با رفتار‌های ترامپ و تعریف این چنینِ مذاکره، احتمال عملی شدن آن هر روز از واقعیت دورتر می‌شود. با پیش‌رو بودن انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، این مسئله به ذهن خطور می‌کند که اگر هریک از کاندیداها، چه از سوی حزب دموکرات چه از حزب جمهوری‌خواه، برای ریاست جمهوری انتخاب شوند، تحقق این آرزوی چندین ساله که ایران برای مذاکره پیش قدم شود به دل مقامات کاخ سفید خواهد ماند.

حال باید دید با وجهه بدی که واشنگتن اخیراً برای خود ساخته و کار‌هایی مانند سوء مدیریت در شیوع جهانی ویروس کرونا، اتهامات ترامپ علیه چین، رفتار او با سازمان جهانی بهداشت، و شیوه برخوردش با برجام (برنامه جامع اقدام مشترک، یا JCPOA) که هر روز نیز این وجهه را سیاه‌تر کرده و باعث تغییر نحوه برخورد ایران با آمریکا و متحدانش در خاورمیانه شده‌است، آیا آمریکا می‌تواند راهی برای جلب اعتماد مقامات ایرانی بیابد تا به آرزوی دیرینه خود برسد یا همچنان به امید واهی خود ادامه داده و چهره وحشیانه‌تری از خود به دنیا نشان خواهد داد.

باشگاه خبرنگاران جوان